آتشکدهی آتشکوه
آتشکدهی آتشکوه» یکی از مهمترین و برترین آتشکدههای زرتشتیان جهان به شمار میرود که در ۵ کیلومتری راه نیمهور به دلیجان و در نزدیکی روستای «آتشکوه» شهرستان محلات قرار دارد. تاریخدانها دیرینگی این ساختمان را به روزگار ساسانیان نسبت میدهند. البته اکنون از این ساختمان چهارتاقی تنها ستونهایی برجا مانده و از سقف و دیوارههای آن هیچ اثری نیست. چهارتاقی ساختمانی است که بر چهارپایهی استوار ساخته میشده و گنبدی بر روی گوشوارهها و بر بالای این چهارپایهای بزرگ قرار داشت که تاقنماهایی آنها را به یکدیگر پیوند میداد. این بنای چهار تاقی دربردارندهی ستونهای سنگی استوانهای است که بر روی هم استوار شدهاند. این ساختمان پیش از این اتاقهایی سرپوشیده و جایی برای برافروختن آتش داشت.
به گفتهی «ابنفقیه همدانی» این ساختمان تا سدهی چهارم هجری برپا و سالم بوده است. همچنین او این اثر را همردیف با «ایوان کسری» و «پرستشگاه آناهیتا» در کنگاور دانسته است.
«هوتوم شیندلر» و «آندره گدار» در دههی ۱۳۱۰ خورشیدی به واکاوی این ساختمان پرداختهاند. گدار ابتدا از این ساختمان با عنوان آتشکده یاد میکند و نقشهای از دیوار پیرامونی و دهلیزهای احتمالی آن بر پایهی تصوراتی که میکرده، میکشد اما پس از آن با بهدست آوردن دانستنیهای بیشتر، نقشهی خود را رد میکند و از این ساختمان به عنوان یک نشانهی راهیابی یاد میکند.
از ویژگیهای این آتشکدهی خاموش میتوان به ریزهکاریهای بهکار رفته در بهرهگیری از سنگهای پاستونها و ستونها اشاره کرد، به گونهای که هیچگاه دوبند سنگ روی هم قرار نگرفته است. در ساخت این اثر از آجرهای چهارگوش با نمای سنگ استفاده شده و برای استواری بیشتر در درون دیوارها، تیرچهی چوبی بهکار رفته است.
«آتشکدهی آتشکوه»، در ٢١ آبانماه ۱۳۱۷ خورشیدی، به شمارهی ۳۱۱ در سیاههی آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.