پیشینه اهواز
جغرافي‌نگاران تازي درباره‌ي نام اصلي اين شهر دچار آشفتگي‌اند. به نظر مي‌رسد كه بنيان‌گذار دودمان ساساني، اردشير يكم، اين شهر را بازسازي كرد و آن را Hormoz-Ardashir بازناميد، نامي كه در منابع عربي به صورت‌هاي گوناگوني ظاهر مي‌شود. به نوشته‌ي مقدسي اين پسر شاه، شاپور يكم بود كه شهر را در دو سوي رود كارون بنا كرد، اما شاپور نام خدا را بر آن نهاد و ارشير نام خود را. آن دو نام بعداً زير نام هرمز-اردشير يكي شدند، و به صورت «داراواشير» مخفف شد. در جاهاي ديگر، فردي اين شهر را مركزي تجاري، هوجستان- واچار (بازار خوزستان) خوانده، و ديگري آن را مقر فرمان‌دار و اشراف، و با شكل مخفف Hormoshir. هرمشير در ضمن تهاجمات عرب در سده‌ي ا ق./ 7 م. ويران شد، اما نام «هوجستان واچار» را اعراب به صورت «سوق الاهواز» ترجمه كردند. پ. شوارتز حدس زده است كه توضيحات و تعبيرات گوناگون موجود در منابع، تلاش‌هايي هستند براي توجيه عقلاني نام عمومي و رايج هرمشير. در منابع سرياني مسيحي اين منطقه، بر اساس نام خوزي، «بيث هوزايه» خوانده شده و از خود شهر اهواز با عنوان يك اسقف نشين، زير نام‌هاي Hormozd Ardashir يا Hormezdshir ياد شده است.
آن گاه كه اعراب، پس از تاخت و تاز در عراق، خوزستان را در اواخر دهه‌ي 630 م. تاراج كردند، فرمان‌ده اعراب عتبت بن غزوان نيمه‌ي اداري شهر اهواز را ويران كرد، اما نيمه‌ي تجاري آن را باقي نگاه داشت. فرمان‌ده سپاه ايران، هرمزان، از اهواز به شوشتر عقب نشيني كرد و پس از محاصره‌اي طولاني، در 21 ق./ 42-641 م. تسليم سربازان عُمر شد. بعدها در همين سده، منطقه‌ي پيرامون اهواز صحنه‌ي عملياتي شد كه عثمان بن عبيدالله بن معمر عليه اعضاي فرقه‌ي خارجي رهبري كرده بود، شد. جغرافي‌نگاران ذكر كرده‌اند كه شهر اهواز در طي شورش «زَنج» در اواخر سده‌ي 3 ق./ 9 م.، كه عراق فرودست و خوزستان را فراگرفته بود، به سختي آسيب ديد. مقدسي اشاره مي‌كند كه شهر به سبب تصرف آن به دست فردي نقاب پوش (المبرقع)، كه رهبر شورشيان بود، ويران گرديد، و طبري در ذيل وقايع 261 ق./ 75-874 م. گزارش مي‌كند كه «زنج» اهواز را تصرف و تاراج كرد، مردم را به اسارت گرفت و خانه‌ها را آتش زد.*